пятница, 25 марта 2016 г.

Институт туралы - Об институте - About Institute

Қазақ картоп және көкөніс шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты

Қазақ картоп және көкөніс шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының (ҚазККШҒЗИ) негізі Республикалық картоп және көкөніс шаруашылығы тәжірибе стансасының базасында 1946 ж. қаланған.
ҚазККШҒЗИ картоп, көкөніс және бақша шаруашылығы бойынша республикалық орталық болып табылады және аталған салалар бойынша Қазақстан Респубилкасының 11 ғылыми мекемесінің қызметін үйлестіреді.
Миссиясы  Бәсекеге қабілетті сорттар мен инновациялық технологияларды құрастыру, қолдану мен өндіріске енгізу арқылы республиканың картоп және көкөніс шаруашылығының тұрақты дамуын ғылыми қамтамасыз ету.
Мақсаты- Картоп және көкөніс-бақша дақылдарының бәсекеге қабілетті сорттары мен инновациялық технологияларының бас жеткізушісі болу.
Институттың мамандануы мен негізгі қызмет бағыттары:
1) картоп және көкөніс-бақша дақылдарының гендік қорын қалыптастыру, құнды белгілері бар донорларды анықтау;
2) картоп және көкөніс-бақша дақылдарының жоғары өнімділіктегі, сыртқы ортаның күйзелісті факторлары мен ауруларға төзімді, сақтау мен өңдеуге жарамды сорттарының селекциясы;
3) көкөніс-бақша дақылдарының бастапқы тұқым шаруашылығы, биотехнология негізінде картоптың оригиналды және элиталы тұқымдарын өндіру;
4) топырақ құнарлылығын сақтауға және экологиялық таза мол өнім алуға мүмкіндік беретін картоп пен көкөніс-бақша дақылдарын өсірудің ресурсүнемдегіш технологияларын құрастыру;
5) картоп және көкөністерді сақтау мен өңдеу бойынша зерттеулер.
ҚаККШҒЗИ көкөніс-бақша дақылдары мен картоптың өте бай, ең алуан түрлі, нағыз бірегей гендік қорына ие. 2016 жылдың І-тоқсанында көкөніс-бақша дақылдарының әлемнің 100 елінен әкелінген көкөністердің 157 түрінің 12000 дана үлгілері институттың көкөніс-бақша дақылдары гендік қорын құрайды. Қазіргі уақытта әлемнің 40 елінен әкелінген 2100 үлгісі картоп гендік қорын құрайды.
Қазаа картоп және көкөніс шаруашылығы ҒЗИ-ндағы селекциялық-тұқым шаруашылық зерттеулер дақылдардың 25 түрі: картоп, шалқан пияз, шалот пиязы, сарымсақ, қызанақ (ашық танап пен қорғаулы топырақта), ақ қауданды капуста, тәтті және ащы бұрыш, баялды, қияр (ашық танап пен қорғаулы топырақта), асқабақ, кәді, асханалық сәбіз бен қызылша, аскөк, шалғам, көк және бұршақты көкөністер, салат, қарбыз бен қауын бойынша жүргізіледі.
Бүгінгі күні «Қазақстан Республикасында пайдалануға рұқсат етілген селекциялық жетістіктердің Мемлекеттік тізбесіне» картоп және көкөніс дақылдарының 159 селекциялық жетістік, оның ішінде ҚазККШҒЗИ-дың 143, оның ішінде картоптың - 38; шалқан пияздың - 11; шалот пиязының - 2; сарымсақтың - 6; ашық танапта өсірілетін қызанақтың - 12; қорғаулы топырақта өсірілетін қызанақтың - 11; тәтті бұрыштың - 4; ащы бұрыштың - 2; баялдының - 1 ашық танапта өсірілетін қиярдың - 3; қорғаулы топырақта өсірілетін қиярдың - 9; асқабақтың - 3; қарбыздың - 9; қауынның - 13; кәді-цуккнинидің - 2; самсардың - 1; аққауданды капустаның - 2; сәбіздің - 2; асханалық қызылшаның - 2; шалғамның - 1; аскөктің - 1; балдыркөктің - 1; салаттың – 1; райханның - 1;көкөністік үрмебұршақтың - 1; көкөністік маштың - 1; көкөністік сояның - 1; қантты бұршақтың - 1 сорттары мен будандары енгізілген.
ҚазККШҒЗИ тұқым шаруашылығы бойынша келесі дәрежелерге ие:
- картоп пен көкөніс-бақша дақылдарының оригиналды тұқымдарын өндіруші;
- картоп пен көкөніс-бақша дақылдарының элиталы тұқымдарын өндіруші;
- картоп пен көкөніс-бақша дақылдары бойынша І-ІІ репродукциялы тұқымдарын өндіруші.
ҚазККШҒЗИ жыл сайын 700-1000 т тұқымдық картоп пен 3000-3500 кг көкөніс-бақша дақылдарының жоғары репродукциялы тұқымдарын өндіреді, олармен тұқым шаруашылығы мен тауар өндіруші шаруашылықтарды, сондай-ақ әуесқой көкөнісшілерді қамтамасыз етеді.
Картоп пен көкөніс дақылдарын суғарудың озық суүнемдегіш технологиялары; түрлі көкөкніс және картоп ауыспалы егістері, тыңайтқыштар мен зиянды организмдерге қарсы өсімдлік қорғау құралдарын пайдалану жүйелері; тұқым өндірумен айналысатын шаруашылықтар үшін екіжылдық көкөніс дақылдарының қайта отырғызуды қажет етпейтін тұқым шаруашылығы технологиясы; суғармалы көкөніс шаруашылығында топырақтың құнарлылығын сақтау және қайта қалпына келтіру тәсілдері; көкөністердің барлық негізгі түрлері бойынша өсіру технологиялары құрастырылды және жетілдірілді.
Қазіргі уақытта «жасыл көкөніс шаруашылығы» құрастырылуда.

Институт Ресей Федерациясы, Болгария, Оңтүстік Корея, Қытай Халық Республикасы, Белорусь Ресепубилкасы, Украина, Әзербайжан, Қырғызстанның жетекші ғылыми орталықтары мен мекемелерімен және халыақарылық CIP, AVRDC-WVC, ICARDA ұйымдары мен АҚШ университеттерімен ынтымастықта жұмыс жасайды.
AVRDC-мен (Дүниежүзілік көкөніс шаруашылығы Орталығы) ынтымақтастық нәтижесінде көкөніс дақылдарының жаңа 17 сорты шығарылды. CIP-мен (Картоп бойынша халықаралық орталық) ынтымақтастық негізінде картоптың жаңа 7 сорты шығарылды. БӨШИ мен басқа да ҒЗҰ-мен ынтымақтасы негізінде картоп және көкөніс-бақша дақылдары гендік қоры айтарлықтай толықтырылды және кеңейтілді.
ҚазККШҒЗИ-да 3 ірі ғылыми мектеп бар, оның ішінде картоп селекциясы мен тұқым шаруашылығы мектебіне 50 жылға жуық уақыт болды, 5 ғылым докторы, 5 ғылым кандидаты, 1 PhD-доктор мен 7 ғылым магистрлары дайындалған, осында картоптың 70-тен астам сорты шығарылған; көкөніс дақылдары селекциясы бойынша мектеп 40 жылдан астам уақыттан бері жұмыс жасайды, 2 ғылым докторы, 10 ғылым кандидаты мен 8 ғылым магистрлары дайындалған, осындай көкөніс дақыладрының 20 түрі бойынша 100-ден астам сорты шығарылған; көкөніс дақылдарын өсіру технологиясы мектебінде 4 ғылым докторы, 7 ғылым кандидаты, 2 PhD-доктор мен 5 ғылым магистрлары дайындалған.
Институттың 10 ғылыми және ғылыми-өндірістік бөлімдері мен зертханаларында 167 қызметкер жұмыс атқарады, оның ішінде 4 ғылым докторлары, 16 ауыл шаруашылығы ғылымдарының кандидаттары, 1 PhD-доктор мен 27 ғылым магистрлары бар.
Ғылыми кітапхананың жалпы қоры 72 мың дананы құрайды.
Институт құрылғаннан бергі жылдарда 100-ден астам кітаптар мен ғылыми еңбек жинақтары, 250-ден аса кітапшалар мен ұсыныстар басылып шықты. Ғалымдардың мыңдаған ғылыми мақалалары еліміз бен шет елдердің түрлі басылымдарында жарияланды.
ҚазККШҒЗИ 194 қорғалатын нысанға ие. Ғылыми құрастырылымдарға 200-ден аса қорғалатын құжаттар авторлық куәліктер, селекциялық жетістіктер мен пайдалы модельдерге патенттер, инновациялық патенттер) алынды.

Казахский научно-исследовательский институт картофелеводства и овощеводства

Казахский научно-исследовательский институт картофелеводства и овощеводства (КазНИИКО) организован на базе Республиканской опытной станции картофельного и овощного хозяйства, созданной в 1946 г.
КазНИИКО является республиканским научным центром по картофелеводству, овоще-водству и бахчеводству и координирует деятельность 11 научных учреждений Республики Казахстан по данным отраслям.
Миссия - Научное обеспечение устойчивого развития картофелеводства и овощеводства республики посредством создания, поддержания и внедрения конкурентоспособных сортов и инновационных технологий.
Цель- Стать ведущим поставщиком конкурентоспособных сортов и инновационных технологий производства картофеля и овощебахчевых культур.
Специализация и основные направления деятельности института:
1) формирование генофонда картофеля и овощебахчевых культур, выявление доноров с ценными признаками;
2) селекция высокопродуктивных сортов картофеля и овощебахчевых культур, устойчивых к стрессовым факторам внешней среды и болезням, пригодных к хранению и переработке;
3) первичное семеноводство овощебахчевых культур, производство оригинальных и элитных семян картофеля на основе биотехнологии;
4) разработка ресурсосберегающих технологий возделывания картофеля и овощных культур, способствующих сохранению плодородия почвы и получению высоких урожаев экологически чистой продукции;
5) исследования по хранению и переработке картофеля и овощей.
КазНИИКО имеет очень богатый, самый разнообразный, весьма уникальный генофонд овощебахчевых культур и картофеля. На 1-квартал 2016 года коллекции генофонда овощебахчевых культур составляют 12000 образцов 157 видов овощных культур из 100 стран мира. В тоже время, генофонд картофеля составляет 2100 образцов мировой коллекции из 40 стран мира.
Селекционно-семеноводческие исследования в Казахском НИИ картофелеводства и овощеводства проводятся по 25 видам культур: картофель, лук репчатый, лук шалот, чеснок, томат (открытый и защищенный грунт), капуста белокочанная, перец сладкий, перец острый, баклажан, огурец (открытый и защищенный грунт), тыква, кабачок, столовая морковь, столовая свекла, укроп, редис, зеленные и бобовые овощи, салат, арбуз и дыня.
В настоящее время в «Государственный реестр селекционных достижений, допущенных к использованию в Республике Казахстан» включено более 159 отечественных селекционных достижений картофеля и овощебахчевых культур, в т.ч. 143 сорта и гибрида КазНИИКО, в т.ч., 40 сортов картофеля; 11 - лука репчатого; 2 - лука шалота; 6 - чеснока; 12 - томата для открытого грунта; 11 - томата для защищенного грунта; 4 - перца сладкого; 2 - перца острого; 1 – баклажана; 3 - огурца защищенного грунта; 9 - огурца для открытого грунта; 3 - тыквы; 9 - арбуза; 13 - дыни; 2 - кабачка-цуккини; 1 - патиссона; 2 - капусты белокочанной;2 - моркови; 2 - свеклы столовой; 1 - редиса; 1 - укропа; 1 - сельдерея; 1 - салата; 1 – базилика; 1 - фасоли овощной; 1 - маша овощного; 1 - сои овощной; 1 - гороха сахарного.
КазНИИКО имеет следующие статусы по семеноводству:
- производитель оригинальных семян картофеля и овощебахчевых культур;
- производитель элитных семян картофеля и овощебахчевых культур;
- производитель семян I-II репродукции по картофелю и овощебахчевым культурам.
КазНИИКО ежегодно производит до 700-1000 т семенного картофеля и 3000-3500 кг семян овощебахчевых культур высших репродукций, которыми снабжает семеноводческие и товарные хозяйства, а также овощеводов-любителей.
Разработаны и усовершенствованы: прогрессивные водосберегающие технологий орошения картофеля и овощных культур; разные овощные и картофельные севообороты, системы применения удобрений и средств защиты растений против вредных организмов; технологии семеноводства двулетних овощных культур для семеноводческих хозяйств беспересадочные; приемы сохранения и воспроизводства плодородия почв в орошаемом овощеводстве; технологии возделывания по всем основным видам овощных культур.
В настоящее время разрабатывается «зеленое овощеводство».
Институт сотрудничает с научными центрами и учреждениями Российской Федерации, Болгарии, Южной Кореи, Китайской Народной Республики, Республики Беларусь, Украины, Азербайджана, Кыргызстана и международными организациями - CIP, AVRDC-WVC, ICARDA и университетами США.
На основе сотрудничества с AVRDC (Всемирный центр овощеводства) создано 17 новых сортов овощных культур. На основе сотрудничестве с CIP (Международный центр по картофелю) создано 7 новых сортов картофеля. На основе сотрудничестве с ВИP и другими НИУ значительно пополнен и расширен генофонд картофеля и овощебахчевых культур.
В КазНИИКО существуют 3 крупных научных школ, в т.ч. школа по селекции и семеноводству картофеля, существует около 50 лет, 5 докторов наук, 5 кандидатов наук , 1 PhD-доктор и 7 магистров наук, здесь создано более 70 сортов картофеля, ежегодно производятся до 1000 т семян картофеля высших репродукций; школа по селекции овощных культур, существует более 40 лет, 2 доктора наук, 10 кандидатов наук и 8 магистров наук, здесь создано более 100 сортов овощных культур по 20 видам; школа технология возделывания овощных культур - 4 доктора наук, 7 кандидатов наук, 2 PhD-доктора и 5 магистров наук.
В институте 10 научных и научно-производственных подразделений, в которых работают 167 сотрудников, в т.ч. 4 доктора и 12 кандидатов сельскохозяйственных наук, 1 - доктор PhD, 27 магистров наук.
Общий фонд научной библиотеки института составляет 72 тыс. экз.
За годы существования института издано более 100 книг и сборников научных трудов, более 250 брошюр и рекомендаций. Многотысячные научные статьи ученых опубликованы в различных изданиях в стране и за рубежом.
КазНИИКО имеет 194 охраняемых объектов. Получено более 200 охранных документов на научные разработки (авторские свидетельства, патенты на селекционные достижения и на полезные модели, инновационные патенты). 

Kazakh Research Institute of Potato and Vegetable Growing

Kazakh Research Institute of Potato and Vegetable Growing (KazRIPVG) was established in 1946 on the basis of the Republican Experimental Station of Potato and Vegetable Farming.
KazRIPVG is a Republican Scientific Center for Potato, Vegetable and Melon crops research, coordinates research programs of 11 research institutions and universities in these sectors.
Mission - Scientific support for sustainable development of potato and vegetable production of the Republic through the creation, maintenance and release of competitive varieties and innovative technologies.
Objective - Become a leading supplier of innovative and competitive varieties and production technologies of potato, vegetable and melon crops.
Specialization and the main activities of the Institute:
1) the formation and conservation of gene pool of potato, vegetable and melon crops, identifying donors with valuable traits;
2) breeding of highly productive varieties of potato, vegetable and melon crops resistant to environmental stress factors and diseases,  and suitable for storage and processing;
3) primary seed production of vegetables and melon crops, production of original and elite seed potato via biotechnology;
4) the development of resource-saving technologies of cultivation of potato and vegetables, contributing to the preservation of soil fertility and growing of environmentally friendly products;
5) studies on storage and processing of potato and vegetables.
KazRIPVG has a very rich, diverse and unique gene pool of melons and potatoes. At the 1st quarter of 2016 the collection of the gene pool of melons includes 12000 samples of 157 kinds of vegetables from 100 countries. At the same time, the potato gene pool consists of 2100 samples of world collection from 40 countries.
Selection and seed research at the Kazakh Research Institute of Potato and Vegetable is held on 25 types of crops: potatoes, onions, shallots, garlic, tomato (open and protected ground), cabbage, sweet pepper, hot pepper, eggplant, cucumber (open and protected ground), pumpkin, zucchini, dining carrots, beetrootdill, radishes, green beans and vegetable salad, watermelon and cantaloupe.
Currently, the "State Register of Breeding Achievements Approved for use in the Republic of Kazakhstan" includes more than 159 domestic potato breeding achievements and melons, including 143 varieties and hybrids of KazRIPVG, 40 varieties of potatoes; 11 - onions; 2 - shallot; 6 - garlic; 12 - tomatoes for open field; 11 - tomatoes for protected ground; 4 - sweet pepper; 2 - hot peppers; 1 - eggplant; 3 - cucumber for protected ground; 9 - cucumber for open field; 3 - pumpkin; 9 - watermelon; 13 - melon; 2 - squash-zucchini; 1 - squash; 2 - cabbage, 2 - carrots; 2 - red beet; 1 - radish; 1 - dill; 1 - celery; 1 - salad; 1 - basil; 1 - vegetable Bean; 1 - mung vegetable; 1 - soy vegetable; 1 - sugar snap peas.
KazRIPVG has the following statuses for:
- potato, vegetable and melon original seed production;
- potato, vegetable and melon elite seed production;
- potato, vegetable and melon 1-2 seed reproduction.
KazRIPVG annually produces up to 700-1000 tons of potato seeds and 3000-3500 kg of vegetable seeds and melon crops, with which provides seed and commercial farms and vegetable growers.
Developed and improved: the progressive water saving irrigation technologies of potatoes and vegetables; different vegetable and potato crop rotations, fertilizer application systems and crop protection agents against harmful organisms; seed technology of biennial vegetable crops for seed farms; methods of preservation and reproduction of fertility of soils in irrigated vegetable production; cultivation technologies of all major types of vegetable crops.
Currently, a "green vegetable production" has been developed.
The Institute collaborates with research centers and institutions of the Russian Federation, Bulgaria, South Korea, China, the Republic of Belarus, Ukraine, Azerbaijan, Kyrgyzstan and international organizations - CIP, AVRDC-WVC, ICARDA and US universities.
Through collaboration with AVRDC (the World Vegetable Center) 17 new varieties of vegetable crops have been created. On the basis of cooperation with the CIP (International Potato Centre) 7 new potato varieties were made up. On the basis of cooperation with the VIR and other research institutions potato and melons gene pool was expanded significantly.
At KazRIPVG there are 3 major research schools, including School for breeding and potatoes seed production, which is about 50 years old, and where 5 doctors of sciences, 5 candidates of sciences, 1 PhD-doctor, and 7 MSc work. There are more than 70 varieties of potatoes created and up to 1000 tons of higher reproduction potato seeds are produced annually; school for breeding of vegetable crops is more than 40 years, school’s staff is 2 doctors of sciences, 10 candidates of sciences and 8 MSc, by whom more than 100 varieties of vegetable crops by 20 species were created; at school of vegetable crops cultivation technology where 4 doctors of science, 7 candidates of sciences and 2 PhD-doctors and 5 MSc work.
There are 10 research and research and production divisions at the Institute, where are 167 employees, including 4 doctors and 12 candidates of agricultural sciences, 1 - Doctor PhD, 27 Masters of Science.
There are 72 thousand copies in General Fund of the Institute’s scientific library.
Since the establishment of the institute more than 100 books and proceedings of scientific papers, more than 250 brochures and recommendations have been published. Thousands of research papers were published by scientists in various editions of the country and abroad.
KazRIPVG has 194 protected facilities. More than 200 security documents on research and development (copyright certificates, patents for selection achievements and for utility models, innovation patents) were received.